เครื่องสำอางสมุนไพร คือเครื่องสำอางที่มีส่วนประกอบของสารที่สกัดได้จากพืชสมุนไพร ในปัจจุบัน เป็นที่นิยมเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากผู้บริโภคมีความสนใจในผลิตภัณฑ์ธรรมชาติเพื่อสุขภาพและความปลอดภัย หากพูดถึงข้อดีที่สำคัญของการใช้สารที่สกัดจากสมุนไพร คือ สารเหล่านี้เป็นสารจากธรรมชาติ ซึ่งจะมีความอ่อนโยนต่อร่างกายมากกว่าสารเคมีที่ได้จากการสังเคราะห์ นอกจากนี้ สารสกัดจากพืชสมุนไพร ยังประกอบด้วยสารออกฤทธิ์หลายตัว จึงทำให้มีประสิทธิภาพสูงจากการเสริมฤทธิ์กัน ซึ่งนี่ก็คือจุดเด่นของเครื่องสำอางสมุนไพรเลย
การนำพืชสมุนไพรมาใช้ในเครื่องสำอาง ทำได้โดยวิธีการสกัดสารสำคัญออกจากพืชสมุนไพร ซึ่งต้องใช้วิธีการสกัดให้เหมาะสมกับสารสำคัญที่ต้องการนำไปใช้ วิธีการสกัดมีหลายวิธี เช่นการสกัดด้วยตัวทำละลาย การสกัดด้วยไอน้ำ หรือการสกัดด้วยการบีบอัด เมื่อสกัดแยกสารสำคัญออกมาได้แล้ว จึงนำเอาสารสกัดมาผสมกับสารอื่นๆ เพื่อเตรียมเป็นผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง
กลุ่มของสารสำคัญที่พบในพืชสมุนไพรที่ใช้ในเครื่องสำอาง ประกอบด้วย
• ฟลาโวนอยด์ (Flavonoids) เป็นสุดยอดสารต้านอนุมูลอิสระ พบได้ในใบชาเขียว องุ่นแดง ขมิ้น เป็นต้น
• แทนนิน (Tannins) เป็นสารที่มีรสฝาดและขม มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ พบในใบชา ใบฝรั่ง ใบพลู ใบชุมเห็ด ผลไม้ดิบ
• แอลคาลอยด์ (Alkaloids) เป็นสารอินทรีย์กลุ่มที่มีธาตุไนโตรเจนอยู่ภายในโมเลกุล พบตามส่วนต่าง ๆ ของพืช เช่น ใบ ดอก ผล เมล็ด ราก และเปลือกของพืชชั้นสูง
• ซาโปนิน (Saponins) เป็นสารที่เมื่อนำมาผสมกับน้ำแล้วจะทำให้เกิดฟอง พบในกากเมล็ดชา หน่อไม้ฝรั่ง มะกอก องุ่น โสม
สารสำคัญที่สกัดได้จากพืชสมุนไพรเหล่านี้ สามารถนำมาใช้ในทางเครื่องสำอางได้หลายประเภท เนื่องจากมีฤทธิ์หลากหลาย เช่น ให้ความชุ่มชื้น ต้านอนุมูลอิสระ ชะลอวัย กำจัดเชื้อแบคทีเรีย ลอกผิวทำให้ผิวกระจ่างใส กระตุ้นการเจริญของผิว ช่วยให้แผลหายเร็ว บรรเทาอาการแพ้ ปรับสมดุลผิว เป็นต้น
การเลือกซื้อผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางสมุนไพร ไม่แตกต่างจากการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางทั่วไป คือควรเลือกใช้สินค้าที่ผลิตจากแหล่งผลิตเครื่องสำอางที่มีมาตราฐาน มีการระบุสถานที่ผลิตชัดเจน เลือกให้ตรงตามความต้องการ โดยอ่านรายละเอียดของผลิตภัณฑ์ก่อนการตัดสินใจซื้อ ทดลองใช้ในปริมาณน้อยกับพื้นที่เล็กๆ บนผิวหนังก่อน เมื่อไม่เกิดการแพ้ จึงขยายพื้นที่ในการทาผลิตภัณฑ์ หากเกิดอาการแพ้จากการใช้ ควรหยุดการใช้โดยทันที
หากท่านสนใจนวัตกรรมด้านเครื่องสำอางด้วยสารสกัดจากธรรมชาติ ปรึกษาได้ที่ศูนย์นวัตกรรมเครื่องสำอางและสมุนไพร มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ https://www.facebook.com/CHICCLUBHERB